Göcek Tüneli’nin İhale Süreci: Kim Gerçekten Sahip?
Muğla'da geçiş ücreti nedeniyle “Deli Dumrul Tüneli” olarak anılan Göcek Tüneli’nin ihalesinin AK Parti hükümeti tarafından yapılmadığı ortaya çıktı. AK Parti Muğla Büyükşehir Belediye Başkan Adayı Prof. Dr. Aydın Ayaydın, adaylığı döneminde yaptığı araştırmalar sonucunda, tünelin ihalesinin 2002 yılından önce gerçekleştirildiğini ve AK Parti iktidarından önceki hükümet dönemine ait olduğunu belirtti. Bu durum, tünelin yapım sürecine dair kamuoyunda var olan yanlış bilgilerin düzeltilmesinde önemli bir rol oynuyor.
Prof. Dr. Ayaydın, yapılan araştırmalar sonucunda tünelin işletme süresinin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın girişimleriyle 32 yıldan 30 yıla düşürüldüğünü açıkladı. Bu bilgi, tünelin yönetimsel yapısında meydana gelen değişikliklere dikkat çekiyor. Ayaydın’ın bu açıklaması, tünelin ihale döneminin geçmişine işaret ederken, sonradan gelen müdahalelerle uygulamada yaşanan farklılıklara da ışık tutuyor.
Göcek Tüneli'nin ücretsiz hale getirilmesinin hukuki bir altyapısı olmadığına vurgu yapan Prof. Dr. Ayaydın, şu açıklamayı yaptı:
"Deli Dumrul diye adlandırılan Göcek Tüneli hakkında ne yazık ki herkes yanlış bilgilerle değerlendirme yaptıkça, Göcek Tüneli'nden geçen de geçmeyen de yanlış bilgilere sahip. Vatandaş haklı olarak diyor ki, Karadeniz'de yapılan tünelden bedava geçiş yapılırken biz niye Göcek Tüneli'nden hem giderken hem gelirken ücret ödüyoruz."
Bu sözler, tünelin mevcut işletme modelinin, ihale şartnamesine bağlı olarak iki yönlü ücretlendirme sistemine dayandığını gözler önüne seriyor. Yap-işlet-devret modeli çerçevesinde yapılan ihalenin şartlarına göre, firmalar her iki yönden geçişte ücret alınacağını hesaplamışlar.
Ayaydın, Muğla Büyükşehir Belediye Başkan Adayı olduğu dönemlerde, uzmanlarla birlikte Muğla ve ilçelerinde gerçekleştireceği projeleri detaylıca incelediğini ve bu inceleme sırasında Göcek Tüneli’nin durumunu da araştırdığını belirtti. Ancak, tünelin ücretsiz hale getirilmesinin mevcut hukuki altyapısı olmadığı için bu projeye dahil etmediğini ifade etti. Bu karar, Muğla halkına gereksiz yere yanlış beklentiler oluşturmayıp, yalan söylemekten kaçınmak amacıyla alınmış görünüyor.
2018 yılında, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatıyla firma yetkilileriyle görüşmeler yapıldığı bilgisi de kamuoyuna yansıdı. Ulaştırma Bakanlığı yetkililerinin firmaya ilettiği teklifte;
"Siz kendi yaptığınız tünelden tek yönlü geçişte ücret alın, dönüş devletin yaptığı tüpten olacağı için ücret ödemeden geçsinler"
ifadesi yer aldı. Ancak, firma yetkililerinin ihale şartnamesi ve sözleşmeye dayanarak bu teklifi kabul etmediği bildirildi. Bunun üzerine, Erdoğan’ın talimatıyla, "Madem dönüş yolundaki tüpü devlet yaptı, o zaman oradan geçişlerde ücret alınmasın" şeklinde bir müdahale gerçekleşti. Sonuç olarak, devletin yaptığı tünelden geçişlerin ücretsiz hale getirilmesi kararı alındı.
Tüm bu açıklamalar, Göcek Tüneli'nin ihale süreci ve işletme koşulları hakkında kamuoyunda dolaşan birçok yanlış bilginin düzeltilmesine katkı sağladı. İhale sürecinin AK Parti iktidarından önce gerçekleşmiş olması, tünelin ücretsiz geçişe açılmamasının hukuki ve sözleşmesel engellerinin bulunduğunu ortaya koyuyor. Bu sebeple, mevcut ücretlendirme uygulamasının devam edeceği anlaşılıyor.
Göcek Tüneli’nin yapım ve işletme sürecinde yaşanan bu gelişmeler, bölgedeki geçiş ücretleri tartışmasına yeni bir boyut kazandırdı. Vatandaşların karşılaştırmalı olarak Karadeniz’deki ücretsiz tünel uygulamasına dikkat çekmesi, adil rekabet ve eşitlik taleplerinin bir göstergesi olarak yorumlanabilir. Ancak, sözleşmesel yükümlülükler ve hukuki düzenlemeler nedeniyle, mevcut sistemin değiştirilmesi kısa sürede mümkün görünmüyor.
Bu çarpıcı gelişmeler, hem tünelin geçmişine dair bilinmeyen detayları gün yüzüne çıkarıyor hem de gelecekte yapılabilecek değişiklikler için yol haritası oluşturuyor. Göcek Tüneli örneğinde olduğu gibi, alt yapı ve sözleşme detayları, vatandaşların yaşamını etkileyen projelerde şeffaflık ve doğruluk gerekliliğini bir kez daha gözler önüne seriyor.
